موفقیت محققان ایرانی در درمان معتادان شیشه

محققان مرکز ملی مطالعات اعتیاد کشور برای اولین بار در جهان توانسته‌اند با استفاده از فناوری تحریک الکتریکی مغز از روی جمجمه گام‌هایی در جهت اصلاح ولع مصرف مواد در بیماران وابسته به مت‌آمفتامین یا شیشه بردارند.

دکتر حامد اختیاری، سرپرست آزمایشگاه عصب شناختی مرکز ملی مطالعات اعتیاد با اعلام این خبر افزود: نتایج این مطالعه در مجله معتبر نوروسایکوفارماکولوژی با ضریب تاثیر ۶ در سال ۲۰۱۴ به چاپ رسیده است.

وی اظهار کرد: از طریق نقشه برداری مغزی می‌توانیم تعیین کنیم چنین درمان‌هایی برای بیماران وابسته به شیشه موثرند وهمچنین بعد از درمان، عملکرد کدام نواحی از مغز همچنان ناقص است تا بتوانیم در جهت رفع این نقایص و بهبودی کامل بیماران اقدام کنیم.

اختیاری در ادامه تصریح کرد: اعتیاد به عنوان یک بیماری مغزی که تاثیرات فردی، خانوادگی و اجتماعی آن، جامعه جهانی و از جمله کشور ما را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده است منتظر گشایش‌های جدیدی در روش‌های درمانی با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین علوم شناختی است.

وی افزود: علوم و فناوری‌های شناختی با بهره‌گیری از دانش‌های مختلف نظیر علوم اعصاب، روانشناسی، آموزش و پرورش، انسان شناسی، هوش مصنوعی و فلسفه ذهن در یک همکاری بین بخشی و چند حوزه‌ای به بررسی اسرار عملکردهای مغزی که در مجموع " شناخت" خوانده می‌شوند می‌پردازند.

سرپرست آزمایشگاه عصب شناختی مرکز ملی مطالعات اعتیاد گفت: مرکز ملی مطالعات اعتیاد از اولین مراکزی بود که با تاسیس آزمایشگاه علوم اعصاب شناختی در سال ۱۳۸۳ تلاش کرد با بهره‌گیری از این دانش به کشف نقاط تاریک پیشگیری و درمان اعتیاد نائل شود. پژوهشگران این آزمایشگاه در چند سال اخیر توانسته‌اند با استفاده از فناوری‌های نوین تصویربرداری مغزی، تاثیرات انواع روش‌های مختلف درمانی بر عملکرد‌های مغزی دچار اختلال در بیماری اعتیاد را بررسی کرده و ضمن شناسایی نواحی مغزی دچار آسیب با بهره گیری از فناوری‌های تحریک مغزی به اصلاح این آسیب‌ها بپردازند.

وی افزود: بررسی‌های انجام شده توسط وزارت علوم آمریکا نشان داده است که چهار دانش نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی، تکنولوژی اطلاعات و علوم و فناوری‌های شناختی جزو دانش‌های اصلی تاثیر گذار بر روی رفاهبشری در آینده هستند.

اختیاری ادامه داد: بیش از ۵۰ درصد افراد در زندگی خود درگیر مشکلات مغزی نظیر سردرد، کاهش حافظه، کاهش انگیزه و یا خستگی مفرط می‌شوند. این در حالی است که از طریق دانش علوم و فناوری‌های شناختی می‌توانیم عملکرد‌های مغزی را تقویت، اصلاح و یا تضعیف کنیم. در واقع اقدام در جهت درمان این مشکلات مغزی مربوط به حوزه‌ی علوم و فناوری‌های شناختی است که می‌توانیم مغز و عملکرد انسان را بشناسیم و آن را تقویت کنیم.

وی گفت: آمریکا، اتحادیه اروپا، ژاپن، استرالیا، اسراییل و ایران از معدود کشورهایی هستند که حوزه‌ علوم و فناوری‌های شناختی جزو اولویت‌های الف آنهاست. اختیاری افزود: در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از دو سال پیش ستاد علوم و فناوری‌های شناختی ایجاد شد که به طور خاص از گسترش این دانش در کشور حمایت می‌کند. یکی از زمینه‌های سرمایه گذاری شده توسط این ستاد حوزه‌ اعتیاد است چرا که دانش ما در حوزه‌ی اعتیاد، درمان و پیشگیری آن مربوط به حوزه‌ی علوم شناختی است.

وی تصریح کرد: کشور ما کشوری است که در جهت پیشگیری بازتوانی و درمان اعتیاد در حال انجام مطالعات و فعالیت‌های پژوهشی است و همچنین در حوزه‌ی طب اعتیاد و بهره گیری از دانش علوم رفتارهای شناختی در علم طب فعالیت می‌کند.

اختیاری گفت: آزمایشگاه عصب شناختی مرکز مطالعات اعتیاد به طور خاص به بررسی عملکردهای شناختی و شیوه‌های عملکرد شناختی می‌پردازد. وی ادامه داد: ما درمطالعه جدید توانستیم با استفاده از روش‌های جدید تصویر برداری مغزی نواحی مغزی را که در اثر مصرف مواد دچار کاهش اندازه یا تغییر عملکرد شده‌اند را نشان داده و شناسایی کنیم که این روش به طور خاص در بیماری اعتیاد استفاده شده است.

اختیاری با اشاره به انجام یک مطالعه مشترک با دانشگاه مک گیل کانادا در سال ۲۰۰۷ گفت: بر اساس این تحقیق برای انجام تصویر برداری مغزی و یا ام‌آرآی می‌توان قشر خاکستری مغز را جدا کرده و قطر نواحی مختلف آن را اندازه بگیریم و تغییرات آن را نشان دهیم و این که در بیماریهای مختلف چگونه قسمت‌های مختلف مغز آسیب می‌بیند. حتی می‌توان از طریق تصویربرداری عملکردی نشان داد که اگرچه اندازه ی یک قسمت از مغز تغییر نکرده اما کار وعملکرد آن تغییر کرده است.

وی در ادامه با اشاره به آخرین پژوهش انجام شده در این آزمایشگاه گفت: در اولین مطالعه در دنیا نشان دادیم با تحریک الکتریکی امیدهایی وجود دارد که بتوانیم ولع مصرف مواد در بیماران وابسته به مفت آمفتامین را اصلاح کنیم. البته ستاد علوم شناختی ریاست جمهوری دراین طرح از ما حمایت کرده است تا بتوانیم از نتایج آن برای درمان اعتیاد استفاده کنیم.

اختیاری گفت: تاکنون با بررسی یک گروه ۴۰ نفره توانستیم قسمت جلوی پیشانی افراد معتاد به شیشه را تحریک کنیم و میزان ولع آنها را کاهش دهیم. البته هنوز قسمت طولانی این تحریک الکتریکی مشخص و ثابت نشده است و گام بعدی ما بررسی تاثیرات دو هفته منظم تحریک الکتریکی در هر روز یک بار بر روی این افراد است تا اثرات آن را طی یک ماه بعد مشاهده کنیم.

سرپرست آزمایشگاه عصبی - شناختی مرکز مطالعات اعتیاد گفت: هم اکنون دو تیم از دانشگاههای امیرکبیر و رضوی مشهد با حمایت ستاد فناوری معاونت علمی و فناروی ریاست جمهوری در حال ساخت دستگاه تحریک الکتریکی مغزی هستند.

اختیاری با معرفی هسته باشگاه مغزی که توسط مرکز آزمایشگاه عصبی - شناختی مرکز ملی مطالعات اعتیاد ارائه شده است ازطریق این بسته باشگاه مغزی می‌توان برای بازیابی توانمندی افراد استفاده کرد که از طریق آن می‌توانیم با انجام یک سری تمرین‌ها، توانمندی افراد معتاد را به آنها برگردانیم.